Spoedeisende Eerste Hulp regio Noordoostpolder-Urk, utopie of realiteit? Waar een wil is, is een weg.

Een opiniërend artikel van Cees Dekker en Berthoo Lammers.

Cees Dekker

Emmeloord, januari 2025 | Sinds enkele decennia neemt voor inwoners van de Noordoostpolder en Urk de beschikbaarheid van het tweedelijnszorgvoorzieningenniveau af. Die daling zette kort na de eeuwwisseling in met de fusie tussen het Zuiderzeeziekenhuis te Lelystad en het Dokter Jansenziekenhuis te Emmeloord. Nadat eerst de klinische verloskunde uit de polder verdween, volgde al vrij snel de algehele klinische zorg en resteerden slechts poliklinische voorzieningen. Aanvankelijk zorgde de vestiging van een dependance van het Antonius ziekenhuis te Sneek (2007) voor een stabilisering van het poliklinische voorzieningenniveau.

Op het gebied van de Spoedeisende Eerste Hulp (SEH) zijn in deze regio de actuele voorzieningen beperkt: van 07.30-17.30 is de Spoedpost aan de Urkerweg geopend en bemensd door een Spoedpost verpleegkundige. Fracturen kunnen worden gediagnosticeerd (röntgenfoto) en eenvoudige fracturen en luxaties kunnen worden behandeld. In Avond-Nacht-en Weekenduren (ANW) is er alleen huisartsenhulp middels de HuisArtsenPost (HAP).

Voor andere spoedeisende problemen zoals onwelwordingen, pijn op de borst, traumata anders dan de genoemde fracturen en natuurlijk bevallingen is de locatie-Urkerweg niet toegerust.

->Er zijn plannen voor een fusie van Antonius en Tjongerschans, met als streven, in 2030 een nieuw ziekenhuis te realiseren te Joure, onder gelijktijdige opheffing van de locaties Sneek en Heerenveen.

->Er zijn plannen tot revitalisering van het Vlie, na het eerder terugtrekken van investeerders. Antonius-Sneek zal komen met plannen daarvoor.

Vraagstelling: "Wat is het optimaal haalbare ziekenhuiszorggerelateerd voorzieningenniveau voor de regio Noordoostpolder-Urk?"

Preambule: rond de eeuwwisseling was in deze regio een breed gedragen streven naar (instandhouding van) een basis/streekziekenhuis. Dit streven, deze wens, was destijds realistisch, echter realisatie is niet gelukt.

Heden ten dage moet gesteld worden dat een volwaardig streekziekenhuis in de polder een te hoog gegrepen wens is. Daarvoor is een 24/7 personele bezetting/beschikbaarheid nodig voor in elk geval de disciplines verloskunde, SEH, anesthesie en kindergeneeskunde. Voornaamste belemmerende factor voor realisering hiervan is wel de alom aanwezige en sinds de eeuwwisseling aanzienlijk toegenomen personeels-schaarste in de zorg met daarbij -en ermee samenhangend- de veranderde visie op werk-privébalans. Hierin zal de komende jaren weinig veranderen.

Een bijkomende oorzaak voor het moeilijk draaiende houden van algemene ziekenhuizen, zeker in de dunner bevolkte regio, is de toenemende opkomst van Zelfstandige Behandel Centra, de ZBC`s. Deze instellingen bieden gespecialiseerde tweedelijnszorg voor specifieke patiëntenpopulaties, namelijk patiënten die, behalve hun te verhelpen kwaal, bijvoorbeeld een versleten gewricht of staar, verder gezond zijn. Mensen die bijkomende problemen hebben, zoals diabetes of COPD, worden door de ZBC`s geweigerd en moeten naar een algemeen ziekenhuis. Deze ontwikkeling leidt tot omzetverlies van algemene ziekenhuizen, waarbij deze algemene ziekenhuizen ook nog eens de "moeilijke "patiënten mogen behandelen, die meer kosten met zich mee brengen. Aldus is er sprake van een ongelijk speelveld, een oneerlijke concurrentie, wat ertoe bijdraagt dat algemene ziekenhuizen meer moeite hebben de kosten van spoedeisende zorg te dekken. Want: spoedeisende zorg vergt een 24/7 bemensing en is derhalve financieel minder productief. Daar moet geld bij. (Tenzij er een ander financieringssysteem komt voor dit type zorg (spoedzorg en verloskundige zorg).)

Wat zou wél haalbaar moeten zijn? (naast diverse vormen van planbare poliklinische zorg)

Een "basale" 24/7 SEH voor een regio met circa 80.000 adherente inwoners.

Te denken valt aan een voorziening waar, wellicht in ANW-uren in samenwerking met de huisartsenpost, eenvoudige traumatologie kan worden beoordeeld (röntgen) en behandeld: fracturen en verwondingen. Ook valt te denken aan enkele "observatiebedden" voor mensen die na beoordeling niet (weer) naar huis kunnen, maar ook niet bedreigend-instabiel zijn. Bijvoorbeeld mensen met matige dehydratie bij gastroenteritis (maagdarminfecties).

->Kerngetallen: in 2023 hebben 13.256 mensen de SEH-Antonius bezocht. (Jaarverslag Antonius) Helaas is niet mogelijk gebleken, te achterhalen welk deel van die 13.256 mensen uit de regio NOP-Urk afkomstig is. Een ruwe schatting zal ongeveer op een derde uitkomen, zeg ruim 4000 mensen uit de regio NOP-Urk, die in 2023 gezien en/of behandeld zijn op de SEH. Ofwel gemiddeld ruim 10 mensen per dag.

Het is niet verbazingwekkend, dat een 24/7 SEH-voorziening in de polder als boven geschetst extra geld/financiering behoeft.

Van Antonius mag op zijn minst worden verwacht dat voor deze voorziening een berekening/beleidsplan wordt opgesteld. Een dergelijk beleidsplan-SEH zou met de gemeentebesturen van Noordoostpolder en Urk kunnen worden besproken, waarbij tevens de vraag aan de orde kan komen in hoeverre beide gemeentebesturen indien nodig ook financieel zouden willen meedenken.

Cees Dekker, gepensioneerd huisarts, Emmeloord.

--------------

Berthoo Lammers

Is er kans op terugkeer 24/7 SEH in de Noordoostpolder?

Op basis van het 1ste deel van dit artikel geschreven door Cees Dekker zou je je voor kunnen stellen dat een 'gepaste' vorm van SEH mogelijk moet zijn voor de Noordoostpolder.

Wat heb je daar dan voor nodig? Natuurlijk, een goed bereikbare locatie en medisch personeel afgestemd op de behoefte, maar bovenal een wil om het te realiseren.

Dat betekent dat niet alleen de bevolking er achter zou moeten staan, maar zeker in dit geval, de Raad van Bestuur van het Antoniusziekenhuis in Sneek, om als zorginstelling dergelijke kansen te kunnen faciliteren. Alles valt of staat uiteraard ook met de politieke wil van gemeentebestuurders maar ook van de zorgverzekeraars.

Waarom maakt de lokale politieke partij ONS Noordoostpolder zich zorgen om de zorgkwaliteit(aanbod) in de Noordoostpolder?

Al lange tijd maakt ONS zich zorgen over het uitblijven van de 24/7 spoedeisende hulp in de Noordoostpolder. Landelijk is het al lang duidelijk dat het sluiten van spoedeisende hulpposten (SEH) zorgt voor problemen in de diverse regio . Het sluiten van de SEH-posten leidt immers tot achteruitgang van de kwaliteit van de acute zorg[1].

Daarmee staat ook de toegankelijkheid onder druk. De afgelopen tien jaar zijn er tientallen SEH-posten in het land verdwenen en die trend zet nog steeds door. Het sluiten van spoedeisende hulpposten (SEH) in Nederland zorgt voor grotere afstand naar de spoedeisende hulpposten. In Nederland geldt een 45-minutennorm, dus ook voor ons grote poldergebied! Deze norm betekent dat 98 procent van de Nederlanders de spoedeisende hulp binnen 45 minuten moet kunnen bereiken. Ook heeft het 'concentratiebeleid' van de overheid, waarin er steeds minder SEH-posten zijn, niet geleid tot minder zorgkosten.

In de Noordoostpolder zijn we aangewezen op ziekenhuizen te Sneek, Zwolle, Meppel, Heerenveen. Allen 40+ kilometer van Emmeloord vandaan!

Het RIVM monitort al jaren hoeveel Nederlanders buiten het dekkings-gebied van ziekenhuizen met spoedeisende hulp (SEH) wonen. In 2020 waren dat ruim 33 duizend personen. Voorbeelden zijn er…bijvoorbeeld ten gevolge van de sluiting van het ziekenhuis de Sionsberg in Dokkum, het failliet van het IJsselmeerziekenhuis in Lelystad en de sluitingen van SEH-posten in Stadskanaal en Hoogeveen. Voor mensen in die regio is de afstand tot de dichtstbijzijnde Spoedeisende Hulp flink opgelopen.

De 'Zorgwoestijn'. (Een locatie op 45+ minuten van een SEH)

De Noordoostpolder is zo'n 'zorgwoestijn'.

Grote impact op gemeenschap

Tussen 2010 en 2020 zijn landelijk 22 SEH-posten verdwenen. Er zijn nu 80 SEH-locaties in Nederland, waar 24/7 spoedzorg beschikbaar is. In de Noordoostpolder, Zeeland en het noorden van Friesland en Groningen zorgt dat voor langere reistijden.

De sluiting van een SEH-post heeft een grote impact op de gemeenschap. ONS vindt dat politieke invloed te weinig wordt aangewend en dat mensen het gevoel krijgen dat er iets besloten wordt door anderen waar zij helemaal niet bij betrokken zijn. Dat creëert een gevoel van onveiligheid en er niet bij horen.

Waarom zouden de inwoners van de Noordoostpolder minder recht hebben op goede zorg dichtbij? Onze inwoners betalen immers dezelfde zorgpremie als elke andere Nederlander.

Op 13 januari gaat Annette Imhof, de nieuwe voorzitter van de Raad van Bestuur van het Antoniusziekenhuis Sneek, in de Commissie Samenleving van de gemeente Noordoostpolder met de raadsleden in gesprek. Op de agenda staan de ontwikkelingen van zorgcentrum 't Vlie'.

Begin jaren 2000 begaven bestuurders / managers, ja zelfs 'militaire deskundigen' zich daarmee in het "in het hol van de leeuw" om even te vertellen wat ons (lees: de inwoners) werd afpakt. Wapperend met "wie- betaalt-bepaalt'-rapporten" lieten ze het zwaard van Damocles hangen boven het voormalige Dokter J.H. Jansenziekenhuis. Er was géén wil, dus ook geen weg.

Tot op heden heeft dat heel diepe wonden geslagen in het vertrouwen in zorgaanbieders en bestuurders. Een basisziekenhuis met diverse specialisten ligt thans voor de Noordoostpolder buiten handbereik. Daarvoor is het zorgveld te veel veranderd, maar de druk van het Rijk om 5000 woningen in de Noordoostpolder te bouwen stuwt het adherentiegetal behoorlijk op. Samen met de gemeente Urk stijgen we naar de 80.000 inwoners. Hierbij zou de komst van een SEH –in een vorm zoals Cees Dekker beschreef - tot de mogelijkheden moeten behoren.

Het zou de polder versterken in haar bestaan. Politici en bestuurders van de gemeenten Noordoostpolder en Urk zouden één vraag aan mevrouw Imhof moeten stellen:

"Bent u bereid om SEH in 't Vlie te willen realiseren? Zo ja, wilt u dit voor de Noordoostpolder initiëren? Zo ja, hoeveel geld heeft u daarvoor nodig en als er tekorten zijn om dat te realiseren, wat kan de gemeente dan betekenen?
En zo nee….waarom niet?"

Antwoord op deze vraag kan bestuurders in positie brengen om de 'pioniersrol' weer op te pakken en te doen waartoe ze zijn aangesteld: Zorgen voor haar bevolking.

Als mevrouw Imhof een dergelijk plan aan de gemeenteraden van Noordoostpolder en Urk zou presenteren dan zal ze niet het gevoel hebben zich 'in het hol van de leeuw' te begeven. Een eventuele financiële bijdrage in welke vorm dan ook….zal dan het debat moeten zijn waarin de bevolking, zoals het hoort, het laatste woord zal moeten krijgen.

Berthoo Lammers, voormalig klinisch-chemisch analist Dokter J.H. Jansenziekenhuis Emmeloord en thans raadslid in de Gemeente Noordoostpolder namens ONS Noordoostpolder.

[1] (aldus Menno Gaakeer. Hij promoveerde aan de Erasmus Universiteit op de kwaliteit van de SEH-posten en is ook oud-voorzitter van Nederlandse Vereniging van Spoedeisende hulpartsen (NVSHA)  

Cees Dekker: https://www.linkedin.com/in/cees-dekker-46059723